Aralık 28, 2011

İskenderiyeli Hypatia - Maria Dzielska


Dili: Türkçe

İ.S 4. yüzyılın sonunda ve 5. yüzyılın başlarında yaşamış olan filozof, matematikçi ve gökbilimci Hypatia'nın hayatı üzerine tarihi inceleme-araştırma kitabı. Peki kim bu Hypatia? Tarihin İskenderiye'nin çöküşünün habercisi olan vahşi politik cinayetlerinin kurbanı kadındır.

Zamanın önemli kültür merkezlerinden olan İskenderiye'de hala çoktanrılı dine inanan insanlar ve Hristiyanlar beraber yaşamaktadır. Bir yandan Hristiyanlığın yayılması için imparatorluk tarafından çalışmalar yürütülmektedir. Tahtta 2. Theodosius vardır. Hypatia ise İskenderiye'de, yine matematikçi ve gökbilimci olan babasının izinden gitmiş ancak boynuz kulağı geçmiştir. Çoktanrılı dine mensup olan Hypatia'nın öğretileri halk değil, seçkin bir kesime hitap etmektedir. Öğrencileri arasında hristiyanlar, İznik'ten Konstantinopolis'e kadar nüfuzlu kişiler hatta rahipler de bulunur. İskenderiye valisi hristiyan Orestes ile de yakın arkadaştır. Kendisi yıkılan Helen tapınaklarına ses çıkarmaz çünkü aslında hiçbir dine aşırı bağlı değildir. Aksine Platocu olarak, herkesin kendi dinini daha iyi anlayacak dersler vermektedir.

Zamanla, İskenderiye'ye atanan genç başrahip Cyril cozutur. Hypatia'nın saygınlığını kıskanır. Önce İskenderiye Yahudilerini çeşitli oyunlarla öldürür, kaçırtır. Keşişlerden oluşan tetikçi topluluğunu Orestes'in üzerine salar ve Orestes yaralanır. Orestes imparatora mektuplar yazar fakat bir yandan Cyril de yazmaktadır. Cyril, olayların Hristiyanlığı benimsemek istemeyen sapkınlar tarafından çıkartıldığını öne sürer. Zamanla iş Hypatia'ya gelir. Cyril önce Hypatia'nın kara büyülerle uğraşan bir cadı olduğu dedikodularını yayar. Hristiyanlıktan önce de cadılık ve büyü meseleleri halkı çok korkutmaktadır. Böylece Cyril denen başrahip, vaizlerinden Peter ile bir kısım halkı galeyana getirir (büyük ihtimalle tetikçi keşişler de grubun içindedir) ve Hypatia'yı bir gün sokakta alıp bir kiliseye götürürler. Elbiselerini yırtıp, kırık çanak çömlek parçalarıyla Hypatia'yı paramparça edip, şehrin dörtbir yanına etlerini saçarlar.

Sonuç olarak, Cyril kurnazlığıyla imparatorun da aklını çeler ve hiç kimse ceza almaz. Daha sonra Hristiyan tarihçileri tarafından utanç duyulacak bu olay örtbas edilir ve gelecek nesillere aktarımı önlenir. Bu yüzden günümüzde Hypatia ile ilgili kaynaklar çok sınırlıymış. Din uğruna, hırs uğruna, güç uğruna insanın nasıl hayvanlara dönüşebildiklerini bugün hala görüyoruz. Umarım insan içindeki vahşi hayvanı değil, iyiyi de çıkartmayı öğrenebilir.

Onun dışında kitap tamamen bir tarihsel inceleme. Yukarıda yazdıklarım, verilen birçok referans ışığında kendi düşüncelerim. Kitap çok objektif yazılmış. Hypatia'yı suçlayıp Cyril'i melek ilan eden yazarlardan Hypatia'yı körkütük bir hayranlıkla savunanlara kadar.

Oldukça ince bir kitap (100 küsür sayfa), gerçekten okumanızı tavsiye ediyorum.

1 yorum:

  1. Öncelikle merhaba
    kitapları okuma ve yorumlama fikrin( ya da arkadaşının fikri) gerçekten çok hoşmuş. Aslında burayı kirletmemek için sana mail atmak istedim ama ister cahilliğime vur ister yorgunluğuma mail adresi ya da mesaj kutusunu bulamadım. Bu mesajımı gördükten ve mümkünse bana mail olarak geri döndükten sonra silersen sevinirim. Benim sana bu okuduğun kitapla ilgili bir sorum olacaktı tabi yardım etmek istersen. Umarım en kısa sürede geri dönersin.

    YanıtlaSil